ଆଜିର ଆର୍ଟକିଳରେ ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ କହିବାକୁ ଯାଉଛୁ କି କଣ ସତରେ ଶାହଜହାଁ ତାଜମହଲ ତିଆରି କରିଥିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ହାତ କାଟି ଦେଇଥିଲେ ? ବହୁତ ଲୋକମାନଙ୍କ ମାନିବା ଅଟେ କି ଶାହଜହାଁ ତାଜମହଲକୁ ତିଆରି କରିଥିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ହାତ କାଟି ଦେଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଏହା କେତେ ସତ ଅଟେ ଓ କେତେ ମିଛ ଅଟେ ଏହା ବିଷୟରେ ଆଜି ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ କହିବାକୁ ଯାଉଛୁ ?
ମୁଗଲଙ୍କ ବାସ୍ତୁକଳାର ସବୁଠୁ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ନମୁନା ତାଜମହଲକୁ କୁହାଯାଏ । ଏହାକୁ ଦୁନିଆର ସପ୍ତମ ଅଜୁବା କୁହାଯାଏ । ଏହାର ନିର୍ମାଣ ମୁଗଲ ବାଦଶାହ ଶାହଜହାଂଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ହୋଇଥିଲା । ଆପଣଙ୍କୁ କହିଦେଉଛୁ କି ଏହି ତାଜମହଲ ନିର୍ମାଣ କରିବାରେ ୧୨ ବର୍ଷର ସମୟ ଲାଗିଥିଲା । ଯେତେବେଳେ କି ବଞ୍ଚିଥିବା ଭାଗକୁ ଶେଷ କରିବା ପାଇଁ ଆହୁରି ୧୦ ବର୍ଷ ସମୟ ଲାଗିଥିଲା ମାନେ ପୁରା ତାଜମହଲକୁ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ୨୨ ବର୍ଷର ସମୟ ଲାଗିଥିଲା ।
ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ସମାଧି ପୀଠ କୁ ୧୬୪୩ରେ ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାର ନିର୍ମାଣରେ ୧୦୦୦ ରୁ ବି ଅଧିକ ହାତୀମାନଙ୍କର ସହଯୋଗ ନିଆଯାଇଥିଲା । ତାଜମହଲରେ ଯେଉଁ ମାର୍ବଲ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଛି ତାହା ରାଜସ୍ଥାନରୁ ଆସିଥିଲା, ଏହା ଛଡା ଅନ୍ୟ କେତେକ ଜିନିଷ ବି ଅନ୍ୟ କେତେକ ଦେଶ ଓ ରାଜ୍ୟରୁ ଆସିଥିଲା । ଯେମିତି କି ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରୁ ନୀଲମ ଆସିଥିଲା, ଅରବିୟା ଚଂଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଠାରୁ ଫିରୋଜା ରତ୍ନ, କ୍ରିସ୍ଟଲ ଚୀନରୁ ଆସିଥିଲା, ଅଫଗାନିସ୍ତାନରୁ ଲେପିସ ଲଜୂଲୀ ରତ୍ନ ଓ ଦାମୀ ପଥର ଗୁଡିକ ଆସିଥିଲା ।
ତାଜମହଲ ବିଷୟରେ କୁହାଯାଏ କି ଓ ଆପଣମାନେ ମଧ୍ୟ ଶୁଣିଥିବେ କି ପ୍ରଥମେ ତାଜମହଲକୁ ଲାଲ ରଙ୍ଗର ତିଆରି କରାଯିବାର ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ ପରେ ଧଳା ରଙ୍ଗର କରାଗଲା । ଆପଣଙ୍କୁ କହିଦେଉଛୁ କି ପ୍ରାୟତଃ ସମସ୍ତେ ଜାଣିଛନ୍ତି କି ଶାହଜହାଂ ତାଜମହଲକୁ ତିଆରି କରିଥିବା ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ହାତ କାଟି ଦେଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଏହା ବିଲକୁଲ ବି ସତ ନୁହେଁ । ସତ ଏହା ଅଟେ କି ଶାହଜହାଂ ଜୀବିତ ଥିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଆଜୀବନ ବିନା କାମ କରି ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ପାରିଶ୍ରାମିକ ଦେଇ ରଖିଥିଲେ । ଯାହା ଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ଏହିଭଳି କଳାକୃତି ଅନ୍ୟ କେଉଁଠି କରି ପାରିବେ ନାହିଁ ।
